Από τη ρήξη με το παλιό στην εποχή της μεταπολιτικής

• ΝΔ και ΠαΣοΚ αναμετρούνται με το παρελθόν τους 

Κρουστάλλη Δήμητρα, ΤΟ ΒΗΜΑ: 11/05/201

Το «εγέρθητω» του «Καιάδα» τον Ιούνιο του 2012 θα έπρεπε να είχε τινάξει αυτόματα από τους καναπέδες όλους τους δημοκρατικούς πολίτες. Η κοινωνία όμως πελαγοδρομώντας ανάμεσα σε υπαρκτά προβλήματα, σε επικίνδυνες φαντασιώσεις και σε θεωρίες  συνωμοσίας επέλεξε έναν ρόλο θεατή. Από τον βουβό θυμό της καταποντίστηκαν τα δύο μεγάλα κόμματα, το ΠαΣοΚ και η ΝΔ, και γεννήθηκαν πολλά μικρότερα: 14 νέα κόμματα υπολογίζεται ότι ιδρύθηκαν από το 2012 και 43 παίρνουν μέρος στις ευρωεκλογές.

Το παλαιό υποχωρεί, το νέο δεν ανατρέπει, πολλοί αναλυτές μιλούν για την εποχή της μεταπολιτικής και άλλοι εντοπίζουν «φαινόμενα Φρανκενστάιν».

Πότε έχει συμβεί ξανά ένας ισχυρός παράγοντας  του ποδοσφαίρου να διεκδικεί τον Βόλο, ένας εφοπλιστής με πολιτικές ρίζες αλλά κυρίως με την αίγλη του Ολυμπιακού τον Πειραιά, ένας τηλεοπτικός δημοσιογράφος να ιδρύει κόμμα που με το «καλημέρα» καταγράφει 10% στις δημοσκοπήσεις και η Χρυσή Αυγή, παρά τις διώξεις και την αποκάλυψη του απεχθούς πυρήνα της, να διατηρεί τις δυνάμεις της;

Ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Σημίτης στο βιβλίο του Εκτροχιασμός (εκδόσεις Πόλις) διαπιστώνει ότι η ένταξη της Ελλάδας νοητικά στο περιβάλλον της Ευρώπης δεν συντελέστηκε ποτέ στον απαιτούμενο βαθμό. To αποτέλεσμα είναι μια τάση απόρριψης για το πολιτικό σύστημα, μια χαμηλής ποιότητας συζήτηση, η καλλιέργεια πολλών μύθων, η συσσώρευση απογοητεύσεων, ο άκρατος λαϊκισμός, οι υψωμένες γροθιές κατά των πολιτικών και οι ύβρεις κατά της Μέρκελ. «Μέσα στη γενική σύγχυση» γράφει «έχει χαθεί κάθε αίσθηση για τα προβλήματα, τις αιτίες τους και τους πιθανούς ορθολογικούς τρόπους αντιμετώπισής τους. Οι ουτοπικές φαντασιώσεις συναγωνίζονται τις εξτρεμιστικές απόψεις της Δεξιάς και της Αριστεράς σε μια έξαρση παρανοϊκών αντιλήψεων, σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα έχει την οικονομική και πολιτική δύναμη να αψηφήσει τις νομοτέλειες της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας». Ο μόνος τρόπος, υποστηρίζει, για να υπερβεί η όποια κυβέρνηση τον διχασμό της κοινωνίας και να τη συσπειρώσει εκ νέου γύρω από την ευρωπαϊκή προοπτική είναι να δώσει συνειδητά τη μάχη για όσα είναι αναγκαία να γίνουν.

• Οι επίγονοι επιμένουν

Η ανάγκη της χρεοκοπημένης Ελλάδας έσυρε αρχικά το ΠαΣοΚ και στη συνέχεια τη ΝΔ σε μια δίνη αποσάθρωσης της κοινωνικής βάσης τους. Και τα δύο κόμματα μπήκαν απρόθυμα στον «πόλεμο της γενιάς μας», όπως τον χαρακτηρίζει ο κ. Ευ. Βενιζέλος, και η αμφιθυμία τους ενίσχυσε τις φυγόκεντρες δυνάμεις. Η ΝΔ για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική ιστορία της απέκτησε αντιπολίτευση από τα δεξιά. Επειτα από το απονενοημένο φλερτ με τη Χρυσή Αυγή, ο κ. Αντ. Σαμαράς λέγεται ότι σκέπτεται τη στροφή προς το Κέντρο, την ανασύνταξη και διεύρυνση της δεξιάς παράταξης, ακόμη και τη μετονομασία της ΝΔ ενδεχομένως σε Νέα Ελλάδα. Το ΠαΣοΚ συρρικνώθηκε από το 44% (2009) στο 12,3% (Ιούνιος 2012) και τώρα δίνει μάχη επιβίωσης μέσα από την Ελιά, με την οποία έχουν συνταχθεί η Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα, η Δυναμική Ελλάδα και η Πρωτοβουλία των «58». Το ματς που παίζεται με τους «παπανδρεϊκούς» στο ΠαΣοΚ διεξάγεται αθέατα με τους «καραμανλικούς» στη ΝΔ. Οι γόνοι των ιδρυτών θέλουν να έχουν λόγο στις εξελίξεις, ακόμη και αν αυτό σημαίνει να κουτσουρέψουν τα ποσοστά των κομμάτων τους.

• Η Κεντροαριστερά ψάχνεται

Η εποχή των μεσαίων και των μικρών κομμάτων ανέτειλε και για την Ελλάδα, χωρίς να συνοδεύεται από την απαραίτητη κουλτούρα συνεννόησης. Το πρόβλημα είναι ορατό στον χώρο της Κεντροαριστεράς, που ή θα ανασυγκροτηθεί ή θα απορροφηθεί από τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Την πρωτοβουλία της ανασύνταξης διεκδικούν το ΠαΣοΚ, η ΔΗΜΑΡ και Το Ποτάμι. Στελέχη της Ελιάς εκτιμούν ότι, αν ελεγχθεί η εσωτερική ένταση στο ΠαΣοΚ, με ένα ποσοστό περί το 7% στις ευρωεκλογές θα έχουν εκείνοι την πρωτοβουλία κινήσεων στον χώρο. Ο κ. Φ. Κουβέλης δεν καταφέρνει να ξεπληρώσει το τίμημα της αποχώρησής του από την κυβέρνηση, ο προοδευτικός πόλος που επιχειρεί να συγκροτήσει μοιάζει σαν άμμος στη χούφτα. Λίγο καιρό μετά την ίδρυσή του αποχώρησε από το σχήμα ο κ. Π. Μπεγλίτης και λέγεται ότι στον ίδιο δρόμο βαδίζει και ο κ. Χ. Καστανίδης αφήνοντας την κυρία Μαριλένα Κοππά να διχάζει τη ΔΗΜΑΡ, η οποία παλεύει να συγκρατηθεί στο 3%.

• Ο ΣΥΡΙΖΑ και η εξουσία

Πλειοψηφικό ρεύμα δεν καταφέρνει να αποκτήσει ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, με την εσωτερική αντιπολίτευση να πελεκά συστηματικά τις επιλογές της ηγεσίας. Παρότι ο Αλ. Τσίπρας και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ επιδίδονται συχνά σε λεκτικές ακρότητες, διανοούμενοι της Αριστεράς όπως ο κ. Αρ. Μπαλτάς, ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, εκφράζουν τη διαφωνία τους με το υπερβολικό λεξιλόγιο.

«Λέμε εύκολα λέξεις όπως "αποικία" και "νέα χούντα" που είναι ανιστόρητες» παρατηρεί, αλλά προσθέτει ότι δεν ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ για τη διάχυτη βία. Κατά την άποψή του, η χώρα ζει την κατάρρευση ενός ολόκληρου συστήματος. Οι αλλαγές, λέει, είναι πρωτόφαντες και η αμηχανία είναι δικαιολογημένη μέχρι να κατανοήσουμε τι συμβαίνει. Ο δικομματισμός, προσθέτει, δεν βρίσκει τρόπους να ανανεωθεί και ψάχνει απεγνωσμένα μορφές αυτοσυντήρησης. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσει την ίδρυση του Ποταμιού και την ενασχόληση ισχυρών ποδοσφαιρικών παραγόντων με την Αυτοδιοίκηση.

«Επιχειρούν να πολεμήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ με όπλα που έχουν αφλογιστία. Τον κατηγόρησαν ότι υποθάλπει τη βία, την τρομοκρατία, επιστράτευσαν τη θεωρία των δύο άκρων, την επιστροφή στη δραχμή, μιλούν για λαϊκισμό. Τελικά ο καθένας είναι ο λαϊκιστής του αντιπάλου του και ξεχνάνε όλοι τον λαό. Παρά την πόλωση που υπήρχε το 2012, η μεγάλη μάζα των ψηφοφόρων στράφηκε προς τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι σε άλλες επιλογές και αυτό συναρτάται με την ιστορία του ελληνικού λαού που είναι προοδευτικά προσανατολισμένος» τονίζει. Ο ΣΥΡΙΖΑ, εξηγεί, μετατράπηκε κυριολεκτικά εν μια νυκτί σε κόμμα εξουσίας και έπρεπε να προσαρμοστεί με ταχείς ρυθμούς και με όρους που δεν είχε μάθει στη νέα κατάσταση. «Είναι εντυπωσιακό ότι κατόρθωσε να σταθεροποιήσει τη βάση του ακόμη και αν δεν είναι όλοι οι ψηφοφόροι του συγκροτημένοι αριστεροί, προέρχονται όμως από τη Δημοκρατική Παράταξη» σημειώνει.

Πάντως το ανομολόγητο μέτωπο του ΣΥΡΙΖΑ είναι με Το Ποτάμι - «ένα περιφερόμενο σακίδιο που λέει κοινοτοπίες, μια μόνιμη αναβολή στην εξαγγελία των θέσεών του, ένα σχήμα χωρίς υπόβαθρο πολιτικής εμπειρίας και κοινωνικών αναφορών» το χαρακτηρίζει ο κ. Μπαλτάς. Παρ' όλα αυτά, μόλις εμφανίστηκε Το Ποτάμι, ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε αυτομάτως πολύ παλαιός.

• Ποιος φοβάται Το Ποτάμι;

Ο  Στ. Θεοδωράκης ίδρυσε ένα κόμμα και σκηνοθετεί ταυτόχρονα την παρουσία του στον δημόσιο βίο προβάλλοντας το νέο που θα τα κάνει όλα διαφορετικά γιατί δεν έχει κομματικό παρελθόν. Το Ποτάμι  παρουσίασε τους 42 ευρωβουλευτές του στη Χαραυγή Κερατσινίου με φυσικό ντεκόρ την τσιμινιέρα του εργοστασίου λιπασμάτων, τις εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ «Ηρακλής» και το εργοστάσιο της ΔΕΗ, απομεινάρια μιας περιβαλλοντικής κόλασης που μετατράπηκε σε αισθητική προσβολή. «Είτε το Κερατσίνι θα γίνει Ευρώπη είτε η Ευρώπη Κερατσίνι» αιτιολόγησε την επιλογή του χώρου ο κ. Θεοδωράκης. Οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές του Ποταμιού είναι πρόσωπα αξιόλογα και επαγγελματικά καταξιωμένα και στο κόμμα επικρατεί η χαρά του νεογέννητου, η συντροφικότητα του άβγαλτου.

Το ίδιο Το Ποτάμι όμως αφήνει ελάχιστα στη φαντασία: το κόμμα δεν είναι ακόμη κόμμα με όργανα και ιεραρχία, οι προσωπικές θέσεις των συμμετεχόντων δεν συνιστούν συγκροτημένο πρόγραμμα, οι απόψεις για την Ευρώπη δεν πέρασαν από τα γραπτά στα προφορικά. Υπάρχει η δέσμευση ότι μετά τις εκλογές στο δημοτικό κάμπινγκ της Σαμοθράκης θα γεννηθούν οι είκοσι θέσεις με τις οποίες θα προσέλθει σε μια διαπραγμάτευση για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Ο κ. Θεοδωράκης έχει ντύσει με έξυπνη επικοινωνία το «νέο», αλλά τι πραγματικά ρηξικέλευθο έχει πει και πώς θα σηκώσει το βάρος της κατακερματισμένης Κεντροαριστεράς αν λάβει τέτοια εντολή από την κάλπη;         

«Είναι αλήθεια ότι ακόμη έχουμε πολλά κενά. Πάντως για τις ευρωεκλογές είμαστε έτοιμοι» ομολογεί ο Περ. Βαλλιάνος, καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υποψήφιος ευρωβουλευτής. «Δεν μπορούσαμε να περιμένουμε άλλο. Αν τα κόμματα συνεχίσουν το ίδιο ταμπούρλο, θα δούμε κι άλλες τερατογενέσεις. Αισιοδοξούμε ότι η κατάσταση είναι ανατάξιμη, παρότι το κομματικό σύστημα κατέστρεψε τον κομματικό και τον κοινωνικό ιστό στην Ελλάδα. Αυτό το διακομματικό "μπετόν" πρέπει να σπάσει γιατί όλοι κυβέρνησαν, όλοι ήταν μέσα στο παιχνίδι» επισημαίνει.

Η  Ελλάδα, σημειώνει ο κ. Βαλλιάνος, πρέπει να γίνει ευρωπαϊκό κράτος. Η δημόσια διοίκησή της να συμβαδίσει με αυτήν της υπόλοιπης Ευρώπης. Να φύγουν οι κομματικοί στρατοί από τα πανεπιστήμια. Να αποκατασταθεί η εργασία ως αξία και ως κοινωνική προσφορά. Να πάψει το κατά Αριστοτέλη «κηφηνώδες ήθος», ο παρασιτισμός, η προσοδοφορία - «γίναμε όλοι δωροδόκοι και δωροφάγοι» λέει επικαλούμενος τον Ησίοδο. «Αυτές οι νοοτροπίες πρέπει να σαρωθούν» συμπληρώνει. Το Ποτάμι ασκεί κριτική στη ΝΔ και στο ΠαΣοΚ, τα πάρθια βέλη του όμως προορίζονται για τον ΣΥΡΙΖΑ. «Είναι σκάνδαλο να λέει ο ΣΥΡΙΖΑ ότι ανήκει στην Ευρώπη και να έχει αντιευρωπαϊκά συνθήματα, είναι πολιτική βαρβαρότητα οι ύβρεις στη Μέρκελ. Δημαγωγούν επιμένοντας στο "κούρεμα" του χρέους. Εμείς συμφωνούμε με τη λύση που προτείνει η κυβέρνηση. Δεν έχει λογική να αυτοχειριαστούμε για να τιμωρήσουμε τους κακούς» υπογραμμίζει.

• Ο Πειραιάς, ο κ. Μαρινάκης και οι... συνειρμοί

Ο Πειραιάς ήταν πάντα μια ιδιαίτερη εκλογική περιφέρεια που υποδέχτηκε τα μεγάλα ρεύματα της εσωτερικής μετανάστευσης. Η υποψηφιότητα του Ι. Μώραλη, αντιπροέδρου του Ολυμπιακού, για τον δημαρχιακό θώκο του Πειραιά, με υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους τον πρόεδρο του Ολυμπιακού, εφοπλιστή Β. Μαρινάκη και τον πρώην αντιπρόεδρο Π. Κόκκαλη, προκάλεσε τρικυμία στο λιμάνι.

Το πλήθος που συγκεντρώθηκε στην παρουσίαση του ψηφοδελτίου συγκλόνισε όσους είχαν αίσθηση της πολιτικής κατάστασης στον Πειραιά. Ομως ήταν η παρουσία του κ. Μαρινάκη στο ψηφοδέλτιο που ανάδευσε την ανησυχία για φαινόμενα «μπερλουσκονισμού» στην Ελλάδα. Ο κ. Μαρινάκης αρνείται κατηγορηματικά ότι έχει βλέψεις εισόδου στην κεντρική πολιτική σκηνή. Οσοι τον γνωρίζουν περιγράφουν έναν επιχειρηματία που έχει σαράκι με την πολιτική από την εποχή που εργαζόταν στο πολιτικό γραφείο του πατέρα του, Μιλτιάδη Μαρινάκη, βουλευτή της ΝΔ.

«Παρακολουθεί λεπτομερώς όλες τις εξελίξεις και έχει άποψη για την πολιτική κατάσταση», προσθέτουν, αφήνοντας να διαφανεί πίσω από τις λέξεις και ο δικός τους προβληματισμός για την αυτοσυγκράτηση ενός ισχυρού επιχειρηματία που δηλώνει με άνεση ότι, αν ήθελε, θα μπορούσε να φτιάξει το δικό του Ποτάμι, τη δική του Ελιά, τη δική του Νέα Ελλάδα.

Η υποψηφιότητα Μώραλη - υιού του ιστορικού στελέχους του ΠαΣοΚ Πέτρου Μώραλη - έχει κεντροαριστερό στίγμα και υποστηρίζεται από όλο το κοινωνικό ΠαΣοΚ του Πειραιά, τη Φώφη Γεννηματά, τον Α. Λοβέρδο και τον Κ. Λαλιώτη. Παρά τους εύλογους προβληματισμούς για την εξωθεσμική διεκδίκηση του Πειραιά από τη διοίκηση του Ολυμπιακού, η ηγεσία του ΠαΣοΚ πολύ δύσκολα θα αρνηθεί τη μαγιά που δημιουργείται σε μια περιοχή που το 2012 το κόμμα κατέρρευσε και τους «πόντους» από μια ενδεχόμενη νίκη του συνδυασμού Μώραλη το βράδυ των εκλογών.

• Οι Βολιώτες και ο «μάγκας που καθαρίζει»

Ο Βόλος είναι μια πόλη με προοδευτική παράδοση, με το πρώτο Εργατικό Κέντρο στην Ελλάδα και το Παρθεναγωγείο Βόλου με διευθυντή τον Αλέξανδρο Δελμούζο. Το 1911, στο πλαίσιο του διχασμού για το γλωσσικό ζήτημα, πραγματοποιήθηκε μεγάλο συλλαλητήριο με αίτημα την κατάργηση του Παρθεναγωγείου.

Εκατό χρόνια αργότερα, οι κάτοικοι της πόλης διαδήλωσαν μαζικά για την υποβάθμιση του Ολυμπιακού Βόλου. Αιτία δεν ήταν η δικαστική έρευνα για τα στημένα παιχνίδια, αλλά, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ομάδας, Γ. Μουλά, οι «σκοτεινοί κύκλοι της Αθήνας και η δωσίλογη κυβέρνηση του ΠαΣοΚ» που προσπάθησαν να σβήσουν τον Ολυμπιακό Βόλου από τον χάρτη. Ο ισχυρός άνδρας της ομάδας, Αχ. Μπέος, μολονότι δεν ξεμπέρδεψε από τις δικαστικές εκκρεμότητες, κατεβαίνει ως υποψήφιος δήμαρχος Βόλου. Στην πρώτη παρουσία του ως υποψήφιος, έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. «Να κάνω πρόγραμμα και να πω ψέματα; Τι πρόγραμμα να βγάλω; Καρρά, Φουρέιρα, Ρέμο, Βίσση...» είπε και οι Βολιώτες έδωσαν το προβάδισμα «στον μάγκα που καθαρίζει».

Η αποδοχή του είναι τόση, ώστε ο κ. Κουβέλης έδωσε εντολή στην τοπική οργάνωση της ΔΗΜΑΡ να στηρίξει την υποψηφιότητα του κ. Π. Σκοτινιώτη - καθυστερημένα όπως αποδείχτηκε, επειδή ως τότε ο κ. Απ. Παπατόλιας «στόλιζε» σε κάθε ευκαιρία τον δήμαρχο Βόλου.